Cafeïne in koffie
woensdag, 13 april 2016 09:46 | Coffee Burundi
"Teveel cafeïne is niet goed voor je." Een koffieliefhebber zal dit vaak als welgemeend advies tot zich genomen hebben. Natuurlijk, koffie heeft een opwekkend effect, en cafeïne heeft niet bij iedereen (op hetzelfde moment) hetzelfde effect, positief, danwel negatief. Het leek ons daarom goed om de ins en outs van cafeïne en koffie te belichten.
Voor de koffieplant is cafeïne een manier om zich te verdedigen tegen insecten. Als de beestjes toch van de plant of van de koffiebessen eten, dan kunnen zij verlamd raken of zelfs dood gaan. Cafeïne heeft namelijk effect op het zenuwstelsel van deze diertjes. Als de plant zijn bladeren laat vallen, belandt de cafeïne ook in de aarde rondom de koffieplant. Dit zorgt ervoor dat andere planten niet in dezelfde omgeving kunnen groeien en de koffieplant ruimte heeft om verder te groeien en nieuwe scheuten aan te maken.
Bijen kunnen gek genoeg weer wel goed tegen cafeïne en de plant gebruikt het als lokmiddel voor bijen naar de nectar in haar bloemen. Zij zijn, net als de mens, dol op de koffieplant, hoogstwaarschijnlijk vanwege het opwekkende effect.
Cafeïne is een stof die van nature voorkomt in koffie, en in kleinere hoeveelheden in thee. Ook energiedrankjes, cola, ijsthee, chocolade en chocolademelk bevatten cafeïne.
Bij een kleine hoeveelheid, bijvoorbeeld met het drinken van 1 à 2 kopjes koffie, verbetert cafeïne de concentratie en prestatie en verdrijft het vermoeidheid. Te veel cafeïne kan nadelige effecten hebben, zoals rusteloosheid, angstgevoelens, slaapproblemen of hoofdpijn. Wat precies "te veel" is, verschilt sterk per persoon.
Cafeïne is een stimulerende stof die we in Nederland vooral binnenkrijgen door het drinken van koffie en thee. Cafeïne kan positieve en negatieve effecten hebben. Voor volwassenen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen bestaan er daarom verschillende adviezen.
Theïne
Cafeïne in thee wordt ook wel theïne genoemd. Theïne en cafeïne worden vaak als 2 aparte stoffen gezien, maar dit zijn ze niet. Er is geen verschil tussen theïne en cafeïne.
Waar zit cafeïne in?
Cafeïne zit in koffiebonen, theebladen, cacaobonen, guaranabessen en colanoten. Koffie, thee, cola, ijsthee, chocolade en chocolademelk, energiedrankjes, energieshots en drankjes met guarana, bevatten cafeïne. Tegenwoordig zijn er ook verschillende producten met extra cafeïne op de markt, zoals kauwgom, snoep en water.
Hoeveelheid cafeïne per product
Het cafeïnegehalte van een kop koffie en thee hangt af van de soort, hoe sterk het is gezet en de grootte van de kop. Hoeveel cafeïne de verschillende dranken gemiddeld bevatten staat in deze tabel.
Cafeïnevrije alternatieven
Cafeïnevrije koffie, kruidenthee en cafeïnevrije cola zijn goede vervangers voor mensen die liever minder of geen cafeïne willen nemen. Een kopje cafeïnevrije koffie is niet helemaal cafeïnevrij. Het bevat nog 2 tot 4 milligram cafeïne. In koffievervangers, zoals Bambu, zit helemaal geen cafeïne.
Gezondheidseffecten
Cafeïne komt snel in het bloed terecht. De helft zit al 3 tot 4 minuten na het eten of drinken in je bloed. Tussen een ½ uur en 2½ uur na het koffie drinken ervaar je de effecten.
Gezondheidseffecten thee en koffie
Lees meer over gezondheidseffecten bij specifiek koffie en thee.
Vochtinname
Dranken met cafeïne leveren gewoon vocht aan het lichaam. Vaak wordt gedacht dat dranken met cafeïne vochtafdrijvend werken. Dat is niet zo. Het lichaam verliest niet meer vocht door het drinken van bijvoorbeeld koffie. Cafeïne zorgt er alleen voor dat het vocht het lichaam sneller verlaat, doordat het de nieren stimuleert. Er verlaat dus niet méér vocht het lichaam.
Positieve effecten
Cafeïne heeft bij volwassenen bij hoeveelheden vergelijkbaar met 1 à 2 kopjes koffie een stimulerend effect op concentratie en prestatie: het geeft een gevoel van verhoogde energie en verdrijft een gevoel van vermoeidheid. Ook verbetert cafeïne een klein beetje het geheugen, alertheid en motivatie. Grotere hoeveelheden geven geen extra effect. Voor sporters kan cafeïne helpen zich voor langere tijd in te spannen.
Effecten bij de zwangerschap en het geven van borstvoeding
Cafeïne is mogelijk schadelijk voor het ongeboren kind. Hoe meer cafeïne de moeder binnenkrijgt, hoe meer kans op een miskraam of op een baby met een laag geboortegewicht. Na de geboorte kan cafeïne via de moedermelk de baby onrustig maken.
Effecten bij kinderen
Kinderen vormen een risicogroep omdat de ontwikkeling van het zenuwstelsel door een overmaat cafeïne kan worden aangetast.
Te veel cafeïne
Wie regelmatig te veel cafeïne binnenkrijgt kan last krijgen van rusteloosheid, angstgevoelens, prikkelbaarheid, hoofdpijn, beven, duizeligheid, suizende oren en hartkloppingen. Te veel cafeïne kan het ook moeilijk maken om in slaap te vallen.
Wat te veel is, verschilt sterk per persoon. Niet iedereen is even gevoelig voor de werking van cafeïne. Gemiddeld krijgt een volwassen Nederlandse man ongeveer 600 milligram cafeïne binnen per dag, en een Nederlandse vrouw zo’n 500 milligram. De meeste gezonde volwassenen krijgen daarvan geen klachten.
Ontwenningsverschijnselen
Wie veel koffie of energiedrankjes drinkt en daar opeens mee stopt, kan last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Deze kunnen wel tot een week aanhouden. Je kunt dan last hebben van hoofdpijn, vermoeidheid en trillende handen.
Cafeïne en ziekten
Cafeïne kan acuut de bloeddruk verhogen. Op de lange termijn verhoogt cafeïne de bloeddruk niet. Een inname van cafeïne van 400 milligram/dag of minder, wat neerkomt op ongeveer 4 kopjes koffie, heeft geen of mogelijk een positief effect op de gezondheid van hart en bloedvaten. Cafeïne levert in die hoeveelheden geen risico op kanker.
Gewicht
Er is onvoldoende bewijs dat cafeïne effect heeft op het verbranden van vet en energieverbruik. Van cafeïne val je dus niet af.
Voedingsadvies
De adviezen hieronder zijn gebaseerd de gezondheidseffecten van cafeïne. Een algemene waarschuwing voor cafeïne geldt voor kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Bekijk ook de adviezen specifiek voor koffie en thee.
Hoe lees je de adviezen?
De adviezen gelden voor cafeïnerijke producten. Kopjes koffie of blikjes energiedrank zijn cafeïnerijk. Bijvoorbeeld thee bevat wel cafeïne, maar is er minder rijk aan. Deze adviezen houden er rekening mee dat mensen gemiddeld 100 milligram cafeïne uit andere bronnen binnenkrijgt, zoals thee, frisdrank en chocolade.
Voor volwassenen
Gezonde volwassenen kunnen ongeveer 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dit komt neer op 4 cafeïnerijke producten.
Het advies is niet bedoeld voor mensen die gevoelig zijn voor cafeïne. Bijvoorbeeld personen die lijden aan angstgevoelens, kunnen beter voorzichtig zijn met cafeïnerijke producten.
Voor kinderen en jongeren
Kinderen onder de 13 jaar kunnen beter geen energiedrankjes en andere cafeïnerijke producten nemen. Jongeren tussen 13 en 18 wordt aangeraden niet meer dan 1 cafeïnerijk drankje per dag te nemen.
Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven krijgen het advies geen cafeïnerijke producten te nemen, of het gebruik ervan sterk te beperken tot minder dan 200 milligram cafeïne per dag. Dat staat gelijk aan maximaal 1 kopje koffie per dag. Hierbij is rekening gehouden met een gemiddeld gebruik van andere bronnen van cafeïne, zoals thee en frisdrank.
Voor mensen met het prikkelbare darmsyndroom
Bij mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kan cafeïne de darmklachten erger maken. Het is aan te raden met de huisarts of diëtist te overleggen als de klachten blijven bestaan, ook als je geen koffie meer drinkt.
Bron: Voedingscentrum
